3.1 Gevaarlijke Stoffen (ADR)

3.1 Gevaarlijke stoffen (ADR)

ADR staat voor ‘Accord européen relatif au transport international de marchandises Dangereuses par Route’. Het ADR is het pan-Europese verdrag voor het internationale vervoer van gevaarlijke goederen over de weg.

Het ADR komt tot stand onder de paraplu van de Verenigde Naties. Het ADR omvat onder andere eisen over:

criteria voor gevaarindeling gevaarlijke goederen;
vervoersvoorwaarden;
eisen aan verpakkingen en tanks;
procedures voor de verzending, inclusief etikettering en documentatie.

Indelingscriteria
Volgens het ADR moeten gevaarlijke stoffen en goederen worden ingedeeld op basis van hun gevaareigenschappen. De indeling is de basis voor de vervoersvoorwaarden. De criteria voor het ADR indeling zijn gebaseerd op het Globally Harmonised System of classification and labelling of chemicals (GHS). Deze criteria worden behalve voor vervoer ook gebruikt voor productie, opslag en gebruik.

Lijst gevaarlijke goederen
De lijst van gevaarlijke goederen van het ADR bevat alle UN-nummers, de indeling voor elk UN-nummer en de bijbehorende vervoersvoorwaarden. Sommige stoffen hebben een eigen UN-nummer terwijl andere alleen onder een verzamelnaam zijn ingedeeld. Een voorbeeld is ‘UN 1993 Brandbare vloeistoffen, N.E.G.

Incidenten waarbij het risico bestaat dat er gevaarlijke stoffen aanwezig zijn.

Het is van belang dat u probeert om etiketten of oranje borden te lezen om deze door te kunnen geven aan de meldkamer of centrale. Blijf wel op afstand en gebruik i.d.m. een verrekijker. Ga NOOIT binnen de aangegeven veiligheidszone zoals omschreven in de hierboven vermelde 4A’s.

Het bovenste getal op het oranje bord is het gevaarsidentificatienummer, het GEVI-nummer.
Het onderste getal is het stofidentificatienummer, het UN-Nummer.

GEVI-nummer

Het GEVI-nummer geeft het gevaar van de stof(lading) aan:

Het eerste cijfer duidt het onmiddellijke gevaar aan en komt overeen met de gevarenklasse waar de gevaarlijke stof is ingedeeld.
Het tweede en eventueel derde cijfer geven de bijkomende gevaren aan.

Een eventuele verdubbeling van een cijfer wijst op een versterking van het desbetreffende gevaar. Een voorbeeld kan zijn het getal 556. Hier spreken we dan over een sterk oxiderende, giftige stof.

Hieronder vindt u de betekenis van de gevaarsidentificatienummers voor vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg.

Gevaarsnummer	Betekenis
20	verstikkend gas of gas dat geen bijkomend gevaar vertoont.
22	sterk gekoeld, vloeibaar gemaakt gas, verstikkend.
223	sterk gekoeld vloeibaar gemaakt gas, brandbaar.
225	sterk gekoeld vloeibaar gemaakt gas, oxiderend (verbranding bevorderend).
23	brandbaar gas
238	gas, brandbaar, bijtend
239	brandbaar gas, dat aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie.
25	oxiderend (verbranding bevorderend) gas.
26	giftig gas.
263	giftig gas, brandbaar.
265	giftig gas, oxiderend (verbranding bevorderend).
268	giftig gas, bijtend.
28	bijtend gas.
30	brandbare vloeistof (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen) of – brandbare vloeistof of vaste stof in gesmolten toestand met een vlampunt hoger dan 60 °C, die verwarmd is tot een temperatuur gelijk aan of boven zijn vlampunt – voor zelfverhitting vatbare vloeistof.
323	brandbare vloeistof, die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen.
33	zeer brandbare vloeistof (vlampunt lager dan 23 °C).
333	pyrofore vloeistof.
336	zeer brandbare vloeistof, giftig.
338	zeer brandbare vloeistof, bijtend.
339	zeer brandbare vloeistof, die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie.
36	brandbare vloeistof (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen), zwak giftig, of voor zelfverhitting vatbare vloeistof, giftig.
362	brandbare, giftige vloeistof, die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen.
368	brandbare vloeistof, giftig, bijtend.
38	brandbare vloeistof (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen), zwak bijtend of voor zelfverhitting vatbare vloeistof, bijtend.
382	brandbare vloeistof, bijtend, die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen.
39	brandbare vloeistof, die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie.
40	brandbare vaste stof, of zelfontledende stof, of voor zelfverhitting vatbare stof.
423	vaste stof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen, of brandbare vaste stof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen of voor zelfverhitting vatbare vaste stof, die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen.
43	voor zelfontbranding vatbare (pyrofore) vaste stof.
44	brandbare vaste stof in gesmolten toestand bij verhoogde temperatuur.
446	brandbare vaste stof, giftig, in gesmolten toestand bij verhoogde temperatuur.
46	brandbare of voor zelfverhitting vatbare vaste stof, giftig.
462	giftige vaste stof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen.
48	brandbare of voor zelfverhitting vatbare vaste stof, bijtend.
482	bijtende vaste stof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen
50	oxiderende (verbranding bevorderende) stof.
539	brandbaar organisch peroxide.
55	sterk oxiderende (verbranding bevorderende) stof.
556	sterk oxiderende (verbranding bevorderende) stof, giftig
558	sterk oxiderende (verbranding bevorderende) stof, bijtend.
559	sterk oxiderende (verbranding bevorderende) stof, die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie.
56	oxiderende (verbranding bevorderende) stof, giftig.
568	oxiderende (verbranding bevorderende) stof, giftig, bijtend
58	oxiderende (verbranding bevorderende) stof, bijtend
59	oxiderende (verbranding bevorderende) stof, die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie.
60	giftige of zwak giftige stof.
606	infectueuze (besmettelijke) stof.
623	giftige vloeistof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen.
63	giftige stof, brandbaar (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen).
638	giftige stof, brandbaar (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen), bijtend.
639	giftige stof, brandbaar (vlampunt niet boven 60 °C), die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie
64	giftige vaste stof, brandbaar of voor zelfverhitting vatbaar.
642	giftige vaste stof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen.
65	giftige stof, oxiderend (verbranding bevorderend).
66	zeer giftige stof.
663	zeer giftige stof, brandbaar (vlampunt niet hoger dan 60 °C).
664	zeer giftige vaste stof, brandbaar of voor zelfverhitting vatbaar.
665	zeer giftige stof, oxiderend (verbranding bevorderend).
668	zeer giftige stof, bijtend.
669	zeer giftige stof, die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie.
68	giftige stof, bijtend.
69	giftige of zwak giftige stof, die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie.
70	radioactief materiaal
78	radioactief materiaal, bijtend.
80	bijtende of zwak bijtende stof.
823	bijtende vloeistof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen.
83	bijtende of zwak bijtende stof, brandbaar (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen).
839	bijtende of zwak bijtende stof, brandbaar (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen), die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie.
84	bijtende vaste stof, brandbaar of voor zelfverhitting vatbaar.
842	bijtende vaste stof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen.
85	bijtende of zwak bijtende stof, oxiderend (verbranding bevorderend).
856	bijtende of zwak bijtende stof, oxiderend (verbranding bevorderend) en giftig.
86	bijtende of zwak bijtende stof, giftig.
88	sterk bijtende stof.
883	sterk bijtende stof, brandbaar (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen).
884	sterk bijtende vaste stof, brandbaar of voor zelfverhitting vatbaar.
885	sterk bijtende stof, oxiderend (verbranding bevorderend).
886	sterk bijtende stof, giftig.
89	bijtende of zwak bijtende stof, die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie.
90	milieugevaarlijke stof of diverse gevaarlijke stoffen.
99	diverse gevaarlijke stoffen, vervoerd in verwarmde toestand.
X323	brandbare vloeistof die op gevaarlijke wijze met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. (Water mag niet worden gebruikt behalve met toestemming van deskundigen).
X333	pyrofore vloeistof die op gevaarlijke wijze met water reageert. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen).
X338	zeer brandbare, bijtende vloeistof, die op gevaarlijke wijze met water reageert. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen).
X362	brandbare, giftige vloeistof die op gevaarlijke wijze met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen).
X382	brandbare, bijtende vloeistof die op gevaarlijke wijze met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen).
X423	vaste stof, die op gevaarlijke wijze met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen, of brandbare vaste stof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen of voor zelfverhitting vatbare vaste stof, die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. (Water mag niet worden gebruikt behalve met toestemming van deskundigen).
X432	voor zelfontbranding vatbare (pyrofore) vaste stof die op gevaarlijke wijze met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. (Water mag niet worden gebruikt behalve met toestemming van deskundigen).
X462	vaste stof die op gevaarlijke wijze met water reageert onder ontwikkeling van giftige gassen. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen).
X482	vaste stof die op gevaarlijke wijze met water reageert onder ontwikkeling van bijtende gassen. (Water mag niet worden gebruikt, behalve na toestemming van deskundigen).
X668	zeer giftige stof, bijtend, die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen).
X80	bijtende of zwak bijtende stof die op gevaarlijke wijze met water reageert. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen).
X83	bijtende of zwak bijtende stof, brandbaar (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen) die op gevaarlijke wijze met water reageert. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen).
X839	bijtende of zwak bijtende stof, brandbaar (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen) die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie en die op gevaarlijke wijze met water reageert. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen).
X88	sterk bijtende stof die op gevaarlijke wijze met water reageert. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen).
X886	sterk bijtende stof, giftig, die op gevaarlijke wijze met water reageert. (Water mag niet worden gebruikt behalve met toestemming van deskundigen).

UN-nummer

Elke gevaarlijke stof heeft een internationaal nummer. dit noemen we het “stofidentificatienummer” ook wel het UN-nummer genoemd. Dit nummer geeft alleen informatie over het soort stof. Aan de hand van een stoffentabel kan worden opgezocht om welke stof het gaat. Onder een UN-nummer kan één stof vallen of een groep van stoffen. Een voorbeeld kan zijn UN 1017 Chloor of UN 1987 Alcoholen.

Houd bij elk verkeersincident rekening met de mogelijkheden dat er gevaarlijke stoffen in de voertuigen aanwezig zijn! Een vrachtauto met stukgoederen als bijvoorbeeld thinner hoeven geen gevaarsindificatieborden te voeren, maar kunnen bij incidenten wel een groot gevaar vormen. Ook in personenauto’s of bestelauto’s kunnen zich niet veilig verpakte gevaarlijke stoffen bevinden.

Creëren van een veiligheidsruimte

Het is van groot belang dat op de plaats van het incident een veiligheidsruimte wordt gecreëerd. Voor het creëren van zo’n ruimte is een vuistregel opgesteld. Het Nederlands Forensisch Instituut heeft met behulp van een aantal computersimulaties botsproeven uitgevoerd. Hieruit is gebleken dat het aanhouden van een veiligheidsruimte van minimaal 100 meter op een autoweg waar 100 km/u mag worden gereden voor de meeste incidentsituaties afdoende beveiliging biedt. De vuistregel is volgens de volgde formule tot stand gekomen;