3.1 Gevaarlijke stoffen (ADR)
ADR staat voor ‘Accord européen relatif au transport international de marchandises Dangereuses par Route’. Het ADR is het pan-Europese verdrag voor het internationale vervoer van gevaarlijke goederen over de weg.
Het ADR komt tot stand onder de paraplu van de Verenigde Naties. Het ADR omvat onder andere eisen over:
- criteria voor gevaarindeling gevaarlijke goederen;
- vervoersvoorwaarden;
- eisen aan verpakkingen en tanks;
- procedures voor de verzending, inclusief etikettering en documentatie.
Indelingscriteria
Volgens het ADR moeten gevaarlijke stoffen en goederen worden ingedeeld op basis van hun gevaareigenschappen. De indeling is de basis voor de vervoersvoorwaarden. De criteria voor het ADR indeling zijn gebaseerd op het Globally Harmonised System of classification and labelling of chemicals (GHS). Deze criteria worden behalve voor vervoer ook gebruikt voor productie, opslag en gebruik.
Lijst gevaarlijke goederen
De lijst van gevaarlijke goederen van het ADR bevat alle UN-nummers, de indeling voor elk UN-nummer en de bijbehorende vervoersvoorwaarden. Sommige stoffen hebben een eigen UN-nummer terwijl andere alleen onder een verzamelnaam zijn ingedeeld. Een voorbeeld is ‘UN 1993 Brandbare vloeistoffen, N.E.G.
Incidenten waarbij het risico bestaat dat er gevaarlijke stoffen aanwezig zijn.
Het is van belang dat u probeert om etiketten of oranje borden te lezen om deze door te kunnen geven aan de meldkamer of centrale. Blijf wel op afstand en gebruik i.d.m. een verrekijker. Ga NOOIT binnen de aangegeven veiligheidszone zoals omschreven in de hierboven vermelde 4A’s.
- Het bovenste getal op het oranje bord is het gevaarsidentificatienummer, het GEVI-nummer.
- Het onderste getal is het stofidentificatienummer, het UN-Nummer.
GEVI-nummer
Het GEVI-nummer geeft het gevaar van de stof(lading) aan:
- Het eerste cijfer duidt het onmiddellijke gevaar aan en komt overeen met de gevarenklasse waar de gevaarlijke stof is ingedeeld.
- Het tweede en eventueel derde cijfer geven de bijkomende gevaren aan.
Een eventuele verdubbeling van een cijfer wijst op een versterking van het desbetreffende gevaar. Een voorbeeld kan zijn het getal 556. Hier spreken we dan over een sterk oxiderende, giftige stof.
Hieronder vindt u de betekenis van de gevaarsidentificatienummers voor vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg.
Gevaarsnummer | Betekenis |
---|---|
20 | verstikkend gas of gas dat geen bijkomend gevaar vertoont. |
22 | sterk gekoeld, vloeibaar gemaakt gas, verstikkend. |
223 | sterk gekoeld vloeibaar gemaakt gas, brandbaar. |
225 | sterk gekoeld vloeibaar gemaakt gas, oxiderend (verbranding bevorderend). |
23 | brandbaar gas |
238 | gas, brandbaar, bijtend |
239 | brandbaar gas, dat aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie. |
25 | oxiderend (verbranding bevorderend) gas. |
26 | giftig gas. |
263 | giftig gas, brandbaar. |
265 | giftig gas, oxiderend (verbranding bevorderend). |
268 | giftig gas, bijtend. |
28 | bijtend gas. |
30 | brandbare vloeistof (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen) of – brandbare vloeistof of vaste stof in gesmolten toestand met een vlampunt hoger dan 60 °C, die verwarmd is tot een temperatuur gelijk aan of boven zijn vlampunt – voor zelfverhitting vatbare vloeistof. |
323 | brandbare vloeistof, die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. |
33 | zeer brandbare vloeistof (vlampunt lager dan 23 °C). |
333 | pyrofore vloeistof. |
336 | zeer brandbare vloeistof, giftig. |
338 | zeer brandbare vloeistof, bijtend. |
339 | zeer brandbare vloeistof, die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie. |
36 | brandbare vloeistof (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen), zwak giftig, of voor zelfverhitting vatbare vloeistof, giftig. |
362 | brandbare, giftige vloeistof, die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. |
368 | brandbare vloeistof, giftig, bijtend. |
38 | brandbare vloeistof (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen), zwak bijtend of voor zelfverhitting vatbare vloeistof, bijtend. |
382 | brandbare vloeistof, bijtend, die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. |
39 | brandbare vloeistof, die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie. |
40 | brandbare vaste stof, of zelfontledende stof, of voor zelfverhitting vatbare stof. |
423 | vaste stof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen, of brandbare vaste stof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen of voor zelfverhitting vatbare vaste stof, die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. |
43 | voor zelfontbranding vatbare (pyrofore) vaste stof. |
44 | brandbare vaste stof in gesmolten toestand bij verhoogde temperatuur. |
446 | brandbare vaste stof, giftig, in gesmolten toestand bij verhoogde temperatuur. |
46 | brandbare of voor zelfverhitting vatbare vaste stof, giftig. |
462 | giftige vaste stof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. |
48 | brandbare of voor zelfverhitting vatbare vaste stof, bijtend. |
482 | bijtende vaste stof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen |
50 | oxiderende (verbranding bevorderende) stof. |
539 | brandbaar organisch peroxide. |
55 | sterk oxiderende (verbranding bevorderende) stof. |
556 | sterk oxiderende (verbranding bevorderende) stof, giftig |
558 | sterk oxiderende (verbranding bevorderende) stof, bijtend. |
559 | sterk oxiderende (verbranding bevorderende) stof, die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie. |
56 | oxiderende (verbranding bevorderende) stof, giftig. |
568 | oxiderende (verbranding bevorderende) stof, giftig, bijtend |
58 | oxiderende (verbranding bevorderende) stof, bijtend |
59 | oxiderende (verbranding bevorderende) stof, die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie. |
60 | giftige of zwak giftige stof. |
606 | infectueuze (besmettelijke) stof. |
623 | giftige vloeistof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. |
63 | giftige stof, brandbaar (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen). |
638 | giftige stof, brandbaar (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen), bijtend. |
639 | giftige stof, brandbaar (vlampunt niet boven 60 °C), die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie |
64 | giftige vaste stof, brandbaar of voor zelfverhitting vatbaar. |
642 | giftige vaste stof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. |
65 | giftige stof, oxiderend (verbranding bevorderend). |
66 | zeer giftige stof. |
663 | zeer giftige stof, brandbaar (vlampunt niet hoger dan 60 °C). |
664 | zeer giftige vaste stof, brandbaar of voor zelfverhitting vatbaar. |
665 | zeer giftige stof, oxiderend (verbranding bevorderend). |
668 | zeer giftige stof, bijtend. |
669 | zeer giftige stof, die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie. |
68 | giftige stof, bijtend. |
69 | giftige of zwak giftige stof, die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie. |
70 | radioactief materiaal |
78 | radioactief materiaal, bijtend. |
80 | bijtende of zwak bijtende stof. |
823 | bijtende vloeistof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. |
83 | bijtende of zwak bijtende stof, brandbaar (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen). |
839 | bijtende of zwak bijtende stof, brandbaar (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen), die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie. |
84 | bijtende vaste stof, brandbaar of voor zelfverhitting vatbaar. |
842 | bijtende vaste stof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. |
85 | bijtende of zwak bijtende stof, oxiderend (verbranding bevorderend). |
856 | bijtende of zwak bijtende stof, oxiderend (verbranding bevorderend) en giftig. |
86 | bijtende of zwak bijtende stof, giftig. |
88 | sterk bijtende stof. |
883 | sterk bijtende stof, brandbaar (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen). |
884 | sterk bijtende vaste stof, brandbaar of voor zelfverhitting vatbaar. |
885 | sterk bijtende stof, oxiderend (verbranding bevorderend). |
886 | sterk bijtende stof, giftig. |
89 | bijtende of zwak bijtende stof, die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie. |
90 | milieugevaarlijke stof of diverse gevaarlijke stoffen. |
99 | diverse gevaarlijke stoffen, vervoerd in verwarmde toestand. |
X323 | brandbare vloeistof die op gevaarlijke wijze met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. (Water mag niet worden gebruikt behalve met toestemming van deskundigen). |
X333 | pyrofore vloeistof die op gevaarlijke wijze met water reageert. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen). |
X338 | zeer brandbare, bijtende vloeistof, die op gevaarlijke wijze met water reageert. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen). |
X362 | brandbare, giftige vloeistof die op gevaarlijke wijze met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen). |
X382 | brandbare, bijtende vloeistof die op gevaarlijke wijze met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen). |
X423 | vaste stof, die op gevaarlijke wijze met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen, of brandbare vaste stof die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen of voor zelfverhitting vatbare vaste stof, die met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. (Water mag niet worden gebruikt behalve met toestemming van deskundigen). |
X432 | voor zelfontbranding vatbare (pyrofore) vaste stof die op gevaarlijke wijze met water reageert onder ontwikkeling van brandbare gassen. (Water mag niet worden gebruikt behalve met toestemming van deskundigen). |
X462 | vaste stof die op gevaarlijke wijze met water reageert onder ontwikkeling van giftige gassen. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen). |
X482 | vaste stof die op gevaarlijke wijze met water reageert onder ontwikkeling van bijtende gassen. (Water mag niet worden gebruikt, behalve na toestemming van deskundigen). |
X668 | zeer giftige stof, bijtend, die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen). |
X80 | bijtende of zwak bijtende stof die op gevaarlijke wijze met water reageert. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen). |
X83 | bijtende of zwak bijtende stof, brandbaar (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen) die op gevaarlijke wijze met water reageert. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen). |
X839 | bijtende of zwak bijtende stof, brandbaar (vlampunt tussen 23 °C en 60 °C, grenswaarden inbegrepen) die aanleiding kan geven tot een spontane heftige reactie en die op gevaarlijke wijze met water reageert. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen). |
X88 | sterk bijtende stof die op gevaarlijke wijze met water reageert. (Water mag niet worden gebruikt, behalve met toestemming van deskundigen). |
X886 | sterk bijtende stof, giftig, die op gevaarlijke wijze met water reageert. (Water mag niet worden gebruikt behalve met toestemming van deskundigen). |
UN-nummer
Elke gevaarlijke stof heeft een internationaal nummer. dit noemen we het “stofidentificatienummer” ook wel het UN-nummer genoemd. Dit nummer geeft alleen informatie over het soort stof. Aan de hand van een stoffentabel kan worden opgezocht om welke stof het gaat. Onder een UN-nummer kan één stof vallen of een groep van stoffen. Een voorbeeld kan zijn UN 1017 Chloor of UN 1987 Alcoholen.
Houd bij elk verkeersincident rekening met de mogelijkheden dat er gevaarlijke stoffen in de voertuigen aanwezig zijn! Een vrachtauto met stukgoederen als bijvoorbeeld thinner hoeven geen gevaarsindificatieborden te voeren, maar kunnen bij incidenten wel een groot gevaar vormen. Ook in personenauto’s of bestelauto’s kunnen zich niet veilig verpakte gevaarlijke stoffen bevinden.
Creëren van een veiligheidsruimte
Het is van groot belang dat op de plaats van het incident een veiligheidsruimte wordt gecreëerd. Voor het creëren van zo’n ruimte is een vuistregel opgesteld. Het Nederlands Forensisch Instituut heeft met behulp van een aantal computersimulaties botsproeven uitgevoerd. Hieruit is gebleken dat het aanhouden van een veiligheidsruimte van minimaal 100 meter op een autoweg waar 100 km/u mag worden gereden voor de meeste incidentsituaties afdoende beveiliging biedt. De vuistregel is volgens de volgde formule tot stand gekomen;